
Ενημερωθείτε και επωφεληθείτε για τις ευκαιρίες που προσφέρονται στον Νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Υπάρχουν 10 συνολικά θεματικά καθεστώτα ενίσχυσης σε διαφορετικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας, καλύπτοντας σχεδόν ολόκληρο το φάσμα της επιχειρηματικότητας.
Οι άξονες στους οποίους κινείται ο νέος αναπτυξιακός νόμος είναι: η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η έρευνα και η καινοτομία, η ενίσχυση της εξωστρέφειας, η ενίσχυση της απασχόλησης / δεξιοτήτων, η στήριξη της αγροδιατροφής και της αλιείας.
Ο Nέος Αναπτυξιακός Νόμος αποτελεί συνέχεια της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής και ευθυγραμμίζεται πλήρως με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0. Αξιοποιεί τον νέο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων 2022-2027 και εναρμονίζεται με τους εθνικούς στόχους για το ΕΣΠΑ 2021-2027 και την ενεργή συμμετοχή της χώρας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Βασίζεται σε συγκεκριμένους πυλώνες, προκειμένου να επιτευχθεί ο ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων, η πράσινη μετάβαση, η στήριξη καινοτόμων επενδύσεων.
Τα καθεστώτα τα οποία αναμένονται στον νέο αναπτυξιακό νόμο είναι:
1. ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
2. ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
4. ΔΙΚΑΙΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ
5. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Επιλέξιμες για ενίσχυση από τα καθεστώτα του νόμου, είναι οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες ή έχουν υποκατάστημα στην Ελλάδα κατά την έναρξη εργασιών του επενδυτικού σχεδίου και έχουν μία από τις ακόλουθες μορφές:
1. Ατομική επιχείρηση
2. Εμπορική εταιρεία
3. Συνεταιρισμός
4. Κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις
5. Αγροτικοί συνεταιρισμοί
6. Ομάδες Παραγωγών
7. Αγροτικές εταιρικές συμπράξεις του Ν.4015/2011,
8. Υπό ίδρυση ή Υπό συγχώνευση εταιρείες, με την υποχρέωση να έχουν συσταθεί ή συγχωνευθεί πριν από την έναρξη εργασιών του επενδυτικού σχεδίου
Επιχειρήσεις που λειτουργούν με την μορφή Κοινοπραξίας με την προϋπόθεση καταχώρησής τους στο ΓΕΜΗ, Δημόσιες ή Δημοτικές επιχειρήσεις υπό προϋποθέσεις.
Οι παραπάνω φορείς, των οποίων τα επενδυτικά σχέδια υπάγονται στις διατάξεις του Νόμου, οφείλουν να τηρούν από το χρόνο έναρξης εργασιών του επενδυτικού σχεδίου, βιβλία Γ’ κατηγορίας, καθώς και διακριτή λογιστική παρακολούθηση των μεγεθών που σχετίζονται με την υλοποίηση του σχεδίου.
Οι επιχειρήσεις, των οποίων το επιλέξιμο ύψος των επενδυτικών σχεδίων, υπερβαίνει τις 500.000 ευρώ και υπάγονται στα καθεστώτα ενίσχυσης του Νόμου, υποχρεούνται να λάβουν τη νομική μορφή εμπορικής εταιρείας ή συνεταιρισμού, πριν την έναρξη εργασιών του επενδυτικού σχεδίου.
Για την υπαγωγή στα καθεστώτα του Νόμου, απαιτείται η ύπαρξη ελάχιστου ύψους του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου, το οποίο προσδιορίζεται με βάση το μέγεθος του φορέα και συγκεκριμένα ανέρχεται στο:
α. ποσό του 1.000.000€ για μεγάλες επιχειρήσεις,
β. ποσό των 500.000€ για μεσαίες επιχειρήσεις,
γ. ποσό των 250.000€ για μικρές επιχειρήσεις,
δ. ποσό των 100.000€ για πολύ μικρές επιχειρήσεις,
ε. ποσό των 50.000€ για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), καθώς και τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς (Α.Σ.), τους Αστικούς Συνεταιρισμούς, τις Ομάδες Παραγωγών (Ο.Π.) και τις Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (Α.Ε.Σ.).
Για επενδυτικά σχέδια μέχρι 50.000.000€ και για τις δαπάνες περιφερειακού χαρακτήρα, το ύψος ενίσχυσης ορίζεται σύμφωνα με τον ακόλουθο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων, που έχει ισχύ για το διάστημα 2022 – 2027:
Χάρτης Περιφερειακών Ενισχύσεων για την περίοδο 2022-2027 |
|||
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ |
ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ |
||
ΜΕΓΑΛΗ |
ΜΕΣΑΙΑ |
ΜΙΚΡΗ |
|
Βόρειο Αιγαίο |
60% |
70% |
75% |
Ανατολική Μακεδονία – Θράκη |
50% |
60% |
70% |
Κεντρική Μακεδονία |
50% |
60% |
70% |
Δυτική Μακεδονία |
50% |
60% |
70% |
Ήπειρος |
50% |
60% |
70% |
Δυτική Ελλάδα |
50% |
60% |
70% |
Θεσσαλία |
50% |
60% |
70% |
Κρήτη |
50% |
60% |
70% |
Πελοπόννησος |
40% |
50% |
60% |
Ιόνια Νησιά |
40% |
50% |
60% |
Στερεά Ελλάδα |
40% |
50% |
60% |
Νότιο Αιγαίο |
40% |
50% |
60% |
Αττική |
25% |
35% |
45% |
Αττική |
15% |
25% |
35% |
1. Τα επενδυτικά σχέδια, ενισχύονται με τα κίνητρα της επιχορήγησης, της φορολογικής απαλλαγής, της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) και της επιδότησης του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, όπως αυτά ορίζονται.
Για τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, η ενίσχυση περιλαμβάνει όλα τα ανωτέρω κίνητρα, πλην της επιχορήγησης.
2. Τα ποσοστά ενισχύσεων για τις επιλέξιμες δαπάνες των αρχικών επενδύσεων, χορηγούνται με βάση τα ανώτατα όρια εντάσεων του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων ως εξής:
α. Για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, τα ποσοστά ενισχύσεων για όλα τα είδη κινήτρων, πλην της επιχορήγησης, χορηγούνται στο ανώτατο ποσοστό του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων. Το κίνητρο της επιχορήγησης, χορηγείται στο 80% του ανώτατου ορίου του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων. Ειδικά για τα επενδυτικά σχέδια της παρ. 3 κατωτέρω, το κίνητρο της επιχορήγησης χορηγείται στο 100% του ανώτατου ορίου.
β. Για τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις τα κίνητρα της παρ. 1 ανωτέρω, χορηγούνται στο 80% του ανώτατου ορίου του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων. Ειδικά για τα επενδυτικά σχέδια της παρ. 3 κατωτέρω, τα ανωτέρω κίνητρα χορηγούνται στο 100% του ανώτατου ορίου.
3. Αυξημένα ποσοστά ενισχύσεων σύμφωνα με την παρ. 2 ανωτέρω, χορηγούνται για τα επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται στις ακόλουθες περιοχές:
α. Ορεινές περιοχές, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛ.ΣΤΑΤ., εκτός των δημοτικών ενοτήτων που συνιστούν μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας,
β. Που βρίσκονται σε απόσταση έως 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα,
γ. Νησιά με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων.
δ. Που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, σύμφωνα με απόφαση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής.
ε. σε Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές (Β.Ε.ΠΕ.), Επιχειρηματικά Πάρκα (Ε.Π.), εξαιρουμένων των Επιχειρηματικών Πάρκων Ενδιάμεσου Βαθμού Οργάνωσης (Ε.Π.Ε.Β.Ο.), Τεχνολογικά Πάρκα και Θύλακες Υποδοχής Καινοτόμων Δραστηριοτήτων (Θ.Υ.Κ.Τ.) και σε Οργανωμένους Υποδοχείς Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων (Ο.Υ.Μ.Ε.Δ.) και δεν αφορούν σε εκσυγχρονισμό ή επέκταση υφιστάμενων δομών της ενισχυόμενης επιχείρησης.
στ. Αφορούν σε επαναλειτουργία βιομηχανικών μονάδων, που έχουν παύσει τη λειτουργία τους. Η αξία του πάγιου εξοπλισμού της βιομηχανικής μονάδας, η οποία πρόκειται να επαναλειτουργήσει, πρέπει να καλύπτει ποσοστό 50% τουλάχιστον του ενισχυόμενου κόστους του επενδυτικού σχεδίου.
ζ. Σε κτίρια χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα (τα ανωτέρω κίνητρα χορηγούνται στο 90% του ανώτατου ορίου).
Το συνολικό ποσό ενίσχυσης ανά υποβαλλόμενο επενδυτικό σχέδιο, δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000€, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στο νόμο. Οι παρεχόμενες σε κάθε φορέα ενισχύσεις, δεν μπορούν να υπερβούν σωρευτικά τα 20.000.000€ για μεμονωμένη επιχείρηση και τα 30.000.000€ για το σύνολο των συνεργαζόμενων ή συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Τα εν λόγω ανώτατα όρια, προσαυξάνονται κατά 50% στις περιπτώσεις που η ενίσχυση δίδεται με τη μορφή της φορολογικής απαλλαγής.
Στα επενδυτικά σχέδια τα οποία υπάγονται στα καθεστώτα ενισχύσεων του Νόμου, παρέχονται τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων:
α. Φορολογική απαλλαγή, η οποία συνίσταται στην απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος επί των πραγματοποιούμενων προ φόρου κερδών, τα οποία προκύπτουν με βάση την οικεία φορολογική νομοθεσία, από το σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης, αφαιρουμένου του φόρου του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας που αναλογεί στα κέρδη που διανέμονται ή αναλαμβάνονται από τους εταίρους. Το ποσό της φορολογικής απαλλαγής υπολογίζεται ως ποσοστό επί της αξίας των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου ή και της αξίας του καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού, ο οποίος αποκτάται με χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) και συνιστά ισόποσο αποθεματικό, το οποίο τηρείται σε διακριτό λογαριασμό στις οικονομικές τους καταστάσεις.
β. Επιχορήγηση, η οποία συνίσταται στη δωρεάν παροχή από το Δημόσιο χρηματικού ποσού, για την κάλυψη τμήματος των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου και προσδιορίζεται ως ποσοστό αυτών.
γ. Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), η οποία συνίσταται στην κάλυψη τμήματος των καταβαλλόμενων δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), η οποία συνάπτεται για την απόκτηση καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού, προσδιορίζεται ως ποσοστό επί της αξίας απόκτησής τους και εμπεριέχεται στις καταβαλλόμενες δόσεις. Η επιδότηση της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 7 έτη και η προθεσμία άρχεται από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της επένδυσης.
δ. Επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, η οποία συνίσταται στην κάλυψη από το Δημόσιο μέρους του μισθολογικού κόστους των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται και συνδέονται με το επενδυτικό σχέδιο και για τις οποίες δεν λαμβάνεται καμία άλλη κρατική ενίσχυση.
ε. Χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο καθεστώς «Νέο Επιχειρείν», που συνίσταται στην επιδότηση επιτοκίου δανείων μειωμένης εξασφάλισης ή των εξόδων ασφάλισης των δανείων υψηλού κινδύνου, που καταβάλλονται στα πιστωτικά ιδρύματα που τα χορηγούν.
Τα είδη ενισχύσεων των περ. α΄, β΄ και γ΄ ανωτέρω, παρέχονται μεμονωμένα ή συνδυαστικά και συνυπολογίζονται για τον καθορισμό του συνολικού ποσού ενίσχυσης του κάθε επενδυτικού σχεδίου. Το είδος ενίσχυσης της περ. δ’ ανωτέρω, παρέχεται αυτοτελώς και μόνο για τις δαπάνες του μισθολογικού κόστους των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται ως απόρροια της υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου.
Τα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στα καθεστώτα ενίσχυσης του παρόντος νόμου, θα πρέπει να έχουν τον χαρακτήρα αρχικής επένδυσης και συγκεκριμένα να πληρούν μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Δημιουργία νέας μονάδας.
β) Επέκταση της δυναμικότητας υφιστάμενης μονάδας.
γ) Διαφοροποίηση της παραγωγής μίας μονάδας σε προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν έχουν παραχθεί ποτέ σε αυτήν, με τον όρο ότι οι επιλέξιμες δαπάνες υπερβαίνουν τουλάχιστον κατά 200% τη λογιστική αξία των στοιχείων ενεργητικού που χρησιμοποιούνται εκ νέου, όπως έχει καταγραφεί στον προηγούμενο της έναρξης εργασιών της επένδυσης, οικονομικό έτος.
δ) Θεμελιώδη αλλαγή του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας υφιστάμενης μονάδας, με τον όρο ότι οι επιλέξιμες δαπάνες υπερβαίνουν τις αποσβέσεις των στοιχείων ενεργητικού που συνδέονται με τη δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια τριών προηγούμενων ετών.
ε) Απόκτηση του συνόλου στοιχείων ενεργητικού, που ανήκουν σε επιχειρηματική εγκατάσταση που έχει κλείσει και η οποία αγοράζεται από επενδυτή που δεν σχετίζεται με τον πωλητή, αποκλειόμενης της απλής εξαγοράς των μετοχών της επιχείρησης.
Α. Επιλέξιμες δαπάνες περιφερειακών ενισχύσεων:
Οι επιλέξιμες δαπάνες των επενδυτικών σχεδίων για τις οποίες χορηγούνται περιφερειακές ενισχύσεις, με την επιφύλαξη ειδικότερων όρων και προϋποθέσεων που προβλέπονται στον Νόμο, είναι οι κατωτέρω:
α. Επενδυτικές δαπάνες σε ενσώματα στοιχεία ενεργητικού και συγκεκριμένα δαπάνες για:
αα. Την κατασκευή, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό κτιριακών εγκαταστάσεων, καθώς και ειδικών και βοηθητικών εγκαταστάσεων των κτιρίων, και για κατασκευές για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία και στα εμποδιζόμενα άτομα, καθώς και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Οι δαπάνες αυτές αθροιστικά δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 45% του συνόλου των ενισχυόμενων δαπανών περιφερειακού χαρακτήρα. Ο συντελεστής αυτός, διαμορφώνεται στο 60% για τις αντίστοιχες δαπάνες των επενδυτικών σχεδίων του τομέα του τουρισμού και στο 70% για τις αντίστοιχες δαπάνες των επενδυτικών σχεδίων του τομέα των υπηρεσιών χώρων στάθμευσης. Ο ως άνω συντελεστής, διαμορφώνεται στο 80% για επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται σε κτίρια, τα οποία είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα.
αβ. Την αγορά του συνόλου ή και μέρους των υφιστάμενων παγίων στοιχείων ενεργητικού, όπως κτίρια, μηχανήματα και λοιπός εξοπλισμός επιχειρηματικής εγκατάστασης, υπό τις εξής προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς:
1. η επιχειρηματική εγκατάσταση έχει κλείσει,
2. η αγορά πραγματοποιείται από τον φορέα του επενδυτικού σχεδίου, ο οποίος δεν σχετίζεται με τον πωλητή της επιχειρηματικής εγκατάστασης της περ. 1. εκτός εάν πρόκειται για μικρή επιχείρηση, η οποία αποκτάται από υπάλληλο του αρχικού ιδιοκτήτη,
3. η σχετική συναλλαγή πραγματοποιείται υπό τους συνήθεις όρους της αγοράς. Από τις εν λόγω επιλέξιμες δαπάνες αφαιρείται το κόστος στοιχείων του ενεργητικού, τα οποία έχουν στο παρελθόν επιχορηγηθεί ή επιδοτηθεί μέσω αναπτυξιακών νόμων ή άλλων καθεστώτων ενισχύσεων πριν από την αγορά τους,
αγ. Την αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών εγκαταστάσεων και των μεταφορικών μέσων που κινούνται εντός του χώρου της εντασσόμενης μονάδας.
αδ. Τα μισθώματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, του οποίου αποκτάται η χρήση, υπό την προϋπόθεση ότι στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) προβλέπεται ότι ο εξοπλισμός περιέρχεται στην κυριότητα του μισθωτή, κατά τη λήξη της σύμβασης.
αε. Τον εκσυγχρονισμό ειδικών εγκαταστάσεων που δεν αφορούν σε κτίρια, και μηχανολογικών εγκαταστάσεων,
β. Επενδυτικές δαπάνες σε άυλα στοιχεία ενεργητικού και συγκεκριμένα δαπάνες για:
βα. Τη μεταφορά τεχνολογίας, μέσω της αγοράς δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, αδειών εκμετάλλευσης, ευρεσιτεχνιών, τεχνογνωσίας και μη κατοχυρωμένων τεχνικών γνώσεων,
ββ. συστήματα διασφάλισης και ελέγχου ποιότητας, πιστοποιήσεων, προμήθειας και εγκατάστασης λογισμικού και συστημάτων οργάνωσης της επιχείρησης.
Οι δαπάνες των υποπερ. βα και ββ ανωτέρω, πρέπει να πληρούν σωρευτικά τις εξής προϋποθέσεις:
1. να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στην επιχειρηματική εγκατάσταση που λαμβάνει την ενίσχυση και να παραμένουν συνδεδεμένες με το έργο, για το οποίο χορηγείται η ενίσχυση, για 5 τουλάχιστον έτη από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της επένδυσης ή για 3 τουλάχιστον έτη στην περίπτωση των ΜΜΕ,
2. να περιλαμβάνονται στα αποσβεστέα στοιχεία του ενεργητικού της επιχείρησης,
3. να αγοράζονται σύμφωνα με τους όρους της αγοράς, από τρίτους που δεν έχουν σχέση με τον αγοραστή.
Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι ενισχυόμενες δαπάνες για άυλα στοιχεία ενεργητικού, δεν μπορούν να υπερβούν το 30% του συνόλου των ενισχυόμενων δαπανών περιφερειακών ενισχύσεων, ενώ για τις ΜΜΕ το ανώτατο ποσοστό διαμορφώνεται στο 50%.
γ. Το μισθολογικό κόστος των νέων θέσεων εργασίας, που δημιουργούνται ως αποτέλεσμα της πραγματοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, υπολογίζεται για 2 έτη από τη δημιουργία κάθε θέσης. Το ως άνω μισθολογικό κόστος, αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη μόνο αυτοτελώς και όχι σε συνδυασμό με τις άλλες μορφές ενισχύσεων.
Δεν ενισχύονται οι εξής δαπάνες:
α. Τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησης.
β. Η αγορά επίπλων και σκευών γραφείου, εκτός εάν αποτελούν μέρος του ξενοδοχειακού εξοπλισμού, ή είναι βασικό τμήμα του παραγωγικού εξοπλισμού της επένδυσης.
γ. Η αγορά επιβατικών αυτοκινήτων έως 6 θέσεων.
δ. Η αγορά οικοπέδων, γηπέδων και αγροτεμαχίων. Σε περίπτωση αγοράς κτιριακών εγκαταστάσεων, δεν μπορεί να ενισχυθεί το τμήμα της δαπάνης που αφορά στην αξία του οικοπέδου επί του οποίου αυτές έχουν ανεγερθεί.
ε. Η εισφορά στο εταιρικό κεφάλαιο ακινήτων, μηχανημάτων και λοιπών πάγιων στοιχείων.
στ. Η ανέγερση ή επέκταση κτιριακών εγκαταστάσεων επί γηπέδου που δεν ανήκει κατά κυριότητα στον φορέα της επένδυσης, εκτός αν τούτο έχει παραχωρηθεί από το Δημόσιο ή από φορέα της Γενικής Κυβέρνησης του άρθρου 14 του ν. 4170/2014 (Α’ 143), ή έχει μισθωθεί από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ή έχει αποκτηθεί επ’ αυτού δικαίωμα επιφανείας για τον σκοπό αυτόν για 12 τουλάχιστον έτη από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής. Οι μισθώσεις αυτές δύναται να καταρτίζονται και με ιδιωτικό έγγραφο, εφόσον τα στοιχεία τους υποβάλλονται ηλεκτρονικά στην αντίστοιχη πλατφόρμα της Α.Α.Δ.Ε. και το συμφωνητικό της μίσθωσης μεταγράφεται στο αρμόδιο υποθηκοφυλακείο, ή καταχωρίζεται στο Κτηματολόγιο αρμοδίως. Μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας μεταγραφής ή καταχώρισης στο οικείο κτηματολογικό φύλλο, η μίσθωση αποκτά την ισχύ που προβλέπεται στο άρθρο 618 του Αστικού Κώδικα.
Β. Επιλέξιμες δαπάνες εκτός περιφερειακών ενισχύσεων:
1. Επενδυτικές δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες σε νέες ΜΜΕ: ενισχύονται μέχρι ποσοστού 5% επί του κόστους περιφερειακών ενισχύσεων και έως του ποσού των 50.000€, με ποσοστό ενίσχυσης 50%.
2. Δαπάνες εκκίνησης για τις υπό ίδρυση μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις: ενισχύονται μέχρι το ποσό των 100.000€ ή μέχρι 200.000€ για τις καινοτόμες μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις και μέχρι ποσοστό 10% ή 20% αντίστοιχα του ενισχυόμενου κόστους των περιφερειακών ενισχύσεων.
3. Δαπάνες καινοτομίας για ΜΜΕ, όπως:
– οι δαπάνες για την απόκτηση, επικύρωση και προστασία των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και λοιπών άυλων στοιχείων ενεργητικού,
– οι δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού υψηλής ειδίκευσης για δραστηριότητες ανάπτυξης και καινοτομίας που αποσπάται από οργανισμό έρευνας και διάδοσης γνώσεων ή από μεγάλη επιχείρηση,
– οι δαπάνες για συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες στον τομέα της καινοτομίας,
ενισχύονται με ποσοστό 50% και δύναται να ανέλθουν έως 20% του συνόλου του ενισχυόμενου κόστους περιφερειακών ενισχύσεων και έως 200.000€.
4. Δαπάνες για διαδικαστικά και οργανωτική καινοτομία για ΜΜΕ, όπως:
– δαπάνες προσωπικού,
– δαπάνες οργάνων, εξοπλισμού, κτιρίων και γηπέδων για όσο χρόνο χρησιμοποιούνται,
– δαπάνες για γνώσεις και διπλώματα ευρεσιτεχνίας,
– πρόσθετα γενικά έξοδα και λοιπές λειτουργικές δαπάνες,
ενισχύονται με ποσοστό 50% και 15% αντίστοιχα για ΜΜΕ και μεγάλες επιχειρήσεις και δύναται να ανέλθουν έως 10% του συνόλου του ενισχυόμενου κόστους περιφερειακών ενισχύσεων και μέχρι τις 100.000€.
5. Επενδυτικές δαπάνες για την προστασία του περιβάλλοντος, που αφορούν στην υπέρβαση ενωσιακών προτύπων ή την αύξηση της προστασίας του περιβάλλοντος, ελλείψει ενωσιακών προτύπων.
Επιλέξιμες δαπάνες, είναι οι πρόσθετες επενδυτικές δαπάνες, που είναι απαραίτητες για την υπέρβαση των εφαρμοστέων ενωσιακών προτύπων, ή για την αύξηση του επιπέδου της προστασίας του περιβάλλοντος ελλείψει ενωσιακών προτύπων.
Η ένταση της ενίσχυσης, δεν υπερβαίνει το 40% των επιλέξιμων δαπανών. Η ένταση της ενίσχυσης, μπορεί να αυξηθεί κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, στην περίπτωση ενισχύσεων που χορηγούνται σε μεσαίες επιχειρήσεις και κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες, στην περίπτωση ενισχύσεων που χορηγούνται σε μικρές επιχειρήσεις.
6. Επενδυτικές δαπάνες για μέτρα ενεργειακής απόδοσης:
Επιλέξιμες δαπάνες είναι οι πρόσθετες επενδυτικές δαπάνες που απαιτούνται, ώστε να επιτευχθεί το υψηλότερο επίπεδο ενεργειακής απόδοσης. Οι δαπάνες που δεν συνδέονται άμεσα με την επίτευξη υψηλότερου επιπέδου ενεργειακής απόδοσης δεν συνιστούν επιλέξιμες δαπάνες. Δεν χορηγούνται ενισχύσεις, όταν οι βελτιώσεις πραγματοποιούνται με σκοπό να εξασφαλισθεί η συμμόρφωση των επιχειρήσεων με ενωσιακά πρότυπα, που έχουν ήδη εγκριθεί, έστω και αν δεν έχουν ακόμα τεθεί σε ισχύ.
Η ένταση της ενίσχυσης των δαπανών, ορίζεται σε ποσοστό 30% αυτών.
Η ένταση της ενίσχυσης, αυξάνεται κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες σε μικρές επιχειρήσεις και κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε μεσαίες επιχειρήσεις.
7. Δαπάνες για παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ:
Επιλέξιμες είναι οι δαπάνες για αυτοπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και παραγωγή θερμότητας/ψύξης από Α.Π.Ε. για ιδία χρήση, για επενδυτικά σχέδια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μικρά υδροηλεκτρικά έργα, για επενδυτικά σχέδια παραγωγής θερμότητας/ψύξης από Α.Π.Ε., καθώς και για επενδυτικά σχέδια παραγωγής αειφόρων βιοκαυσίμων τα οποία δεν είναι βασιζόμενα σε εδώδιμα φυτά και δεν υπόκεινται σε υποχρέωση εφοδιασμού ή ανάμειξης. Επιλέξιμες είναι οι πρόσθετες επενδυτικές δαπάνες που είναι απαραίτητες για την προώθηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εφόσον χορηγούνται μόνο σε νέες εγκαταστάσεις. Για επενδυτικά σχέδια Υβριδικών Σταθμών Α.Π.Ε. στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά επιλέξιμες είναι οι δαπάνες του συστήματος αποθήκευσης, εφόσον χορηγούνται μόνο σε νέες εγκαταστάσεις. Οι δαπάνες που δεν συνδέονται άμεσα με την επίτευξη υψηλότερου επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, δεν είναι επιλέξιμες.
Η ένταση της ενίσχυσης ορίζεται σε ποσοστό:
α) 45% των επιλέξιμων δαπανών, εάν οι δαπάνες υπολογίζονται ως εξής:
αα) Όταν το κόστος της επένδυσης για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μπορεί να προσδιοριστεί ως χωριστή επένδυση ως προς το συνολικό επενδυτικό κόστος,
αβ) όταν το κόστος της επένδυσης για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μπορεί να προσδιοριστεί με βάση παρόμοια, λιγότερο φιλική προς το περιβάλλον επένδυση, που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την ενίσχυση, η διαφορά αυτή μεταξύ του κόστους των δύο επενδύσεων προσδιορίζει το κόστος που συνδέεται με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και συνιστά τις επιλέξιμες δαπάνες,
β) 30% των επιλέξιμων δαπανών, εάν υπολογίζονται ως εξής: για μικρές εγκαταστάσεις που δεν μπορούν να συγκριθούν με παρόμοια λιγότερο φιλική προς το περιβάλλον επένδυση, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν μονάδες παραγωγής περιορισμένου μεγέθους, το συνολικό κόστος της επένδυσης για την επίτευξη υψηλότερου επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος συνιστά τις επιλέξιμες δαπάνες.
Η ένταση της ενίσχυσης μπορεί να αυξηθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες για ενισχύσεις που χορηγούνται σε μικρές επιχειρήσεις και κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες για ενισχύσεις που χορηγούνται σε μεσαίες επιχειρήσεις. Η ένταση της ενίσχυσης μπορεί να αυξηθεί κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες για επενδύσεις σε ενισχυόμενες περιοχές που πληρούν τις προϋποθέσεις του στοιχείου α΄ της παρ. 3 του άρθρου 107 της Σ.Λ.Ε.Ε. και κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες για τις επενδύσεις σε ενισχυόμενες περιοχές που πληρούν τις προϋποθέσεις του στοιχείου γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 107 της Σ.Λ.Ε.Ε. σύμφωνα με τον Χ.Π.Ε..
Οι δαπάνες στις περιπτώσεις αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή και παραγωγής θερμότητας/ψύξης για ιδία χρήση από Α.Π.Ε., ενισχύονται μέχρι ποσοστού 20% του συνολικού ενισχυόμενου κόστους περιφερειακών ενισχύσεων.
8. Δαπάνες για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων:
Επιλέξιμες είναι οι πρόσθετες επενδυτικές δαπάνες που είναι απαραίτητες για να πραγματοποιηθεί μία επένδυση σε καλύτερες ή αποδοτικότερες δραστηριότητες ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης σε σύγκριση με μία συμβατική μονάδα επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης ιδίας δυναμικότητας που θα κατασκευαζόταν ελλείψει ενίσχυσης. Τα προς επεξεργασία ανακυκλούμενα ή επαναχρησιμοποιούμενα υλικά σε άλλη περίπτωση θα απορρίπτονταν, ή θα υφίσταντο επεξεργασία με τρόπο λιγότερο φιλικό προς το περιβάλλον. Δεν καλύπτονται ενισχύσεις για άλλες εργασίες ανάκτησης αποβλήτων πλην της ανακύκλωσης.
Η ένταση της ενίσχυσης των δαπανών ορίζεται σε ποσοστό 35% αυτών.
Η ένταση της ενίσχυσης μπορεί να αυξηθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες για ενισχύσεις που χορηγούνται σε μικρές επιχειρήσεις και κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες για ενισχύσεις που χορηγούνται σε μεσαίες επιχειρήσεις. Η ένταση της ενίσχυσης για τη μονάδα παραγωγής μπορεί να αυξηθεί κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες για επενδύσεις σε ενισχυόμενες περιοχές που πληρούν τις προϋποθέσεις του στοιχείου α΄ της παρ. 3 του άρθρου 107 της Σ.Λ.Ε.Ε. και κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες για επενδύσεις σε ενισχυόμενες περιοχές που πληρούν τις προϋποθέσεις του στοιχείου γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 107 της Σ.Λ.Ε.Ε.. Οι ενισχύσεις για επενδύσεις που αφορούν στην ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων του ίδιου του δικαιούχου δεν απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης.
Οι δαπάνες αυτές, ενισχύονται μέχρι ποσοστού 40% του συνολικού ενισχυόμενου κόστους περιφερειακών ενισχύσεων.
9. Ενισχύσεις για συμμετοχή ΜμΕ σε εμπορικές εκθέσεις:
Επιλέξιμες είναι οι δαπάνες μίσθωσης, εγκατάστασης και διαχείρισης περιπτέρου για τη συμμετοχή μίας επιχείρησης σε οποιαδήποτε εμπορική έκθεση.
Η ένταση της ενίσχυσης δεν υπερβαίνει το 50% των επιλέξιμων δαπανών.
Οι δαπάνες αυτές, ενισχύονται μέχρι ποσοστού 10% επί του συνολικού ενισχυόμενου κόστους των περιφερειακών ενισχύσεων.
ü Φορολογική Απαλλαγή
α. Το δικαίωμα έναρξης χρήσης της ωφέλειας του κινήτρου της φορολογικής απαλλαγής θεμελιώνεται με την πιστοποίηση της υλοποίησης του 50% ή του 65% του κόστους του επενδυτικού σχεδίου από το αρμόδιο όργανο ελέγχου με την έκδοση απόφασης εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της έκθεσης ελέγχου της επένδυσης ή της ημερομηνίας υποβολής συμπληρωματικών στοιχείων. Ο φορέας μπορεί να αξιοποιήσει το σύνολο της δικαιούμενης ενίσχυσης της φορολογικής απαλλαγής εντός 15 φορολογικών ετών από το έτος θεμελίωσης του δικαιώματος χρήσης της ωφέλειας με τους ακόλουθους περιορισμούς που ισχύουν σωρευτικά:
αα. Η ενίσχυση που δικαιούται ο ενδιαφερόμενος να μην υπερβαίνει, κατ’ έτος, το 1/3 του συνολικού εγκεκριμένου ποσού της φορολογικής απαλλαγής, με εξαίρεση την περίπτωση της μη πλήρους αξιοποίησής του κατά τα προηγούμενα φορολογικά έτη λόγω έλλειψης επαρκών κερδών.
Στην περίπτωση αυτή, εναπομείναν ποσό ενίσχυσης από προηγούμενα φορολογικά έτη προστίθεται στο ανωτέρω υπολογιζόμενο μέγιστο ετήσιο ποσό δικαιούμενης ενίσχυσης.
αβ. Η ενίσχυση που δικαιούται ο ενδιαφερόμενος να μην υπερβαίνει το 1/3 του συνολικού εγκεκριμένου ποσού της φορολογικής απαλλαγής, μέχρι το φορολογικό έτος της έκδοσης της απόφασης ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης.
β. Το ποσό της δικαιούμενης ενίσχυσης της φορολογικής απαλλαγής για το τμήμα του εξοπλισμού του επενδυτικού σχεδίου, που αποκτάται με χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), προσδιορίζεται για κάθε φορολογικό έτος ως ποσοστό επί του τμήματος της αξίας κτήσης του εξοπλισμού, το οποίο εμπεριέχεται στα μισθώματα που καταβλήθηκαν μέχρι τη λήξη του φορολογικού έτους.
γ. Το κατ’ έτος αναλωθέν ποσό της φορολογικής απαλλαγής εμφανίζεται σε ειδικό αποθεματικό και αντίστοιχο λογαριασμό στα βιβλία της επιχείρησης, που σχηματίζεται από τον φόρο εισοδήματος, ο οποίος δεν καταβλήθηκε λόγω της παρεχόμενης φορολογικής απαλλαγής.
ü Επιχορήγηση
α. Ποσό που ανέρχεται μέχρι το 25% της εγκεκριμένης επιχορήγησης μπορεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο, με την υλοποίηση έργου συνολικού ύψους ίσου τουλάχιστον με 25% του συνολικού κόστους της επένδυσης.
Τα δικαιολογητικά υποβάλλονται με βεβαίωση – δηλωτική πράξη περί της ορθότητάς τους από ορκωτό λογιστή. Η απόφαση της διοίκησης εκδίδεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος.
Το υπόλοιπο ποσό έως 50% ή το 65% της εγκεκριμένης επιχορήγησης ή, σε περίπτωση μη εφαρμογής του προηγούμενου εδαφίου, ποσό που ανέρχεται μέχρι το 50% ή 65% της εγκεκριμένης επιχορήγησης, μπορεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ύστερα από αίτημά του και μετά από την πιστοποίηση της υλοποίησης του 50% ή του 65% του συνολικού κόστους του επενδυτικού σχεδίου από το αρμόδιο όργανο, μέσω επιτόπιου ή διοικητικού ελέγχου. Η πιστοποίηση πραγματοποιείται με την έκδοση σχετικής απόφασης, από τα αρμόδια όργανα της παρ. 3 του άρθρου 17, εντός προθεσμίας 30 ημερών από την υποβολή της έκθεσης ελέγχου της επένδυσης ή της ημερομηνίας υποβολής συμπληρωματικών στοιχείων.
β. Το υπόλοιπο ποσό της επιχορήγησης ή το σύνολό της σε περίπτωση μη εφαρμογής της περ. α΄, καταβάλλεται μετά από την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης και έναρξης παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης.
γ. Τα ποσά της επιχορήγησης δεν αφαιρούνται από την αξία των επενδυτικών δαπανών, προκειμένου να γίνει προσδιορισμός των φορολογητέων κερδών.
δ. Η επιχορήγηση καταβάλλεται απευθείας μέσω ηλεκτρονικής πληρωμής σε τραπεζικό λογαριασμό του φορέα του επενδυτικού σχεδίου και δεν επιτρέπεται η εκχώρησή της σε τρίτους. Κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή η εκχώρηση της απαίτησης του ποσού της επιχορήγησης σε τραπεζικά ιδρύματα για την παροχή βραχυπρόθεσμου δανείου ισόποσου της εκχωρούμενης επιχορήγησης, που χρησιμοποιείται για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου. Στις περιπτώσεις αυτές, η καταβολή της επιχορήγησης γίνεται απευθείας στην τράπεζα με την οποία έχει υπογραφεί η σύμβαση εκχώρησης της απαίτησης, εφόσον κάθε φορά έχει αναληφθεί ισόποσο τουλάχιστον της καταβαλλόμενης επιχορήγησης τμήμα του βραχυπρόθεσμου αυτού δανείου.
ü Επιδότηση Χρηματοδοτικής Μίσθωσης
α. Η έναρξη της καταβολής της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) μπορεί να πραγματοποιείται μετά από την πιστοποίηση από το αρμόδιο όργανο ελέγχου της εγκατάστασης στη μονάδα του συνόλου του μισθωμένου εξοπλισμού, σύμφωνα με τη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing).
β. Η επιδότηση καταβάλλεται ανά εξάμηνο και μετά από την εκάστοτε πληρωμή των δόσεων του μισθώματος εκ μέρους του φορέα της επένδυσης. Το ποσό που καταβάλλεται υπολογίζεται επί της αξίας απόκτησης του εξοπλισμού, το οποίο εμπεριέχεται στις καταβαλλόμενες δόσεις, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα ποσοστά ενισχύσεων και με τον περιορισμό της μη υπέρβασης της καταβολής του 60% του εγκεκριμένου ποσού μέχρι την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας του επενδυτικού σχεδίου.
γ. Είναι δυνατή η προεξόφληση των δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) από τον φορέα της επένδυσης μόνο για τους τελευταίους 12 μήνες της σύμβασης μίσθωσης, όπως αυτή έχει εγκριθεί από την αρμόδια υπηρεσία.
δ. Τα ποσά της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) δεν αφαιρούνται από την αξία των επενδυτικών δαπανών, προκειμένου να γίνει προσδιορισμός των φορολογητέων κερδών
ü Επιδότηση του Κόστους της Δημιουργημένης Απασχόλησης
α. Η έναρξη της επιδότησης του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης μπορεί να πραγματοποιείται μετά από την πιστοποίηση από το αρμόδιο όργανο ελέγχου της δημιουργίας των συνδεόμενων με το επενδυτικό σχέδιο θέσεων εργασίας.
β. Η επιδότηση καταβάλλεται ανά εξάμηνο και μετά από την εκάστοτε πληρωμή του μισθολογικού κόστους εκ μέρους του φορέα της επένδυσης, με τον περιορισμό της μη υπέρβασης της καταβολής του 60% του εγκεκριμένου ποσού μέχρι την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης.
Οι επιχορηγήσεις, οι επιδοτήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) και οι επιδοτήσεις του μισθολογικού κόστους που προβλέπονται στον παρόντα καλύπτονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων, στον οποίο εγγράφεται η σχετική προβλεπόμενη δαπάνη για κάθε οικονομικό έτος και προέρχονται από εθνικούς πόρους ή Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (Ε.Δ.Ε.Τ.) ή από άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία.
Τα ποσά της ληφθείσας επιχορήγησης, επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), επιδότησης του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, καθώς και απαλλαγής από καταβολή φόρου εμφανίζονται σε λογαριασμό ειδικού αποθεματικού και σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησής του, εντός του χρονικού διαστήματος που προβλέπεται στην περ. β΄ του άρθρου 25, επιστρέφονται ή και ανακτώνται και επιβάλλονται οι κυρώσεις που προβλέπονται στον ν. 4174/2013 (Α΄ 170). Σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησης μέρους ή του συνόλου του αποθεματικού μετά από την παρέλευση του ως άνω διαστήματος, προστίθεται στα κέρδη της επιχείρησης και φορολογείται στο φορολογικό έτος, κατά το οποίο έλαβε χώρα η διανομή ή ανάληψη του αντίστοιχου ποσού του αποθεματικού, σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία
Η συμμετοχή του φορέα στο κόστος του επενδυτικού σχεδίου, δύναται να γίνει είτε μέσω ιδίων κεφαλαίων, είτε με εξωτερική χρηματοδότηση, με την προϋπόθεση ότι το 25% του συνολικού επενδυτικού κόστους δεν περιέχει καμία κρατική ενίσχυση, στήριξη ή παροχή. Μπορεί να καλύπτεται με τους ακόλουθους τρόπους:
α) με αύξηση του μετοχικού ή εταιρικού κεφαλαίου από νέες εισφορές σε μετρητά,
β) με αύξηση του μετοχικού ή εταιρικού κεφαλαίου με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών και με την προϋπόθεση επαρκούς ρευστότητας της επιχείρησης,
γ) με την ανάλυση υφιστάμενων αποθεματικών, τα οποία δεσμεύονται σε ειδικό λογαριασμό και δεν μπορούν να διανεμηθούν πριν την παρέλευση 5 ή 3 ετών για ΜΜΕ από την ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης,
δ) με τραπεζικό δάνειο ή δάνειο από άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς ή ομολογιακό δάνειο, εκδιδόμενο με δημόσια ή μη εγγραφή, 3ετούς τουλάχιστον διάρκειας.